Sakarya Dil ve Konuşma Bozukluğu

Artikülasyon bozukluğu, bireyin / kişinin konuşma seslerini yanlış veya eksik kullanmasından kaynaklı oluşan konuşma bozukluğudur. Artikülasyon bozukluğu mevcut kişilerde sesleri, heceleri doğal olarak kelimeleri yanlış üretmek ve o şekilde dile getirmektedir. Bunun sonucunda dinleyen kişi / kişiler konuşan kişiyi anlamakta güçlük çekebilir.

Artikülasyon nefesin gırtlak yardımıyla iletilmesi sonrasında yutak, ağız ve burundan oluşan üçüncü küme organlarından  (dil, diş, damak, dudak) konuşma dilimizin (lehçe tarzı konuşma biçimleri)  geneleksel / yöresel seslere dönüşmesi ve biçimlenmesidir. Bu işlemlerin gerçekleşmesi sırasında Artikülatör adı verilen organ yanlış konum almasıyla birlikte artikülasyon bozukluklarına sebebiyet vermektedir.

Artikülasyon bozukluğunda hedef ses kişinin dağarcığında bulunmaz. Yani hatalar tutarlı bir şekilde işlemektedir. Örn; kişi / kişiler "r" sesini üretemiyorsa, "r" sesi yerine başka benzer sesler üretmektedir. Diyelim ki "r" yerine "y" sesini kullanıyor (“arı” yerine “ayı”, “resim” yerine “yesim”, “sarı” yerine “sayı” gibi) ise bu hatayı bütün “r” sesini içeren kelimelerde yapar.

Fonoloji, dili oluşturan konuşma seslerini ve bu seslerin birleştirilme kurallarını içeren bir uzmanlık alanıdır. Fonolojik bozukluk ise; bireyin / kişinin konuşma seslerini yanlış şekilde kullanması, seslerin yerlerini değiştirmesi veya sesleri düşürmesi sonucunda meydana gelen hatalı sözcük üretimidir.

Bir dil bozukluğu olan fonolojik bozuklukta hedef ses bireyin / kişinin ses dağarcığında bulunmaktadır.  Örneğin; kişi “p” ve “t” seslerini üretebilmesine rağmen “kitap” yerine “kipat” der veya “y” ve “m” seslerini üretebilmesine rağmen “kamyon” yerine “kaymon” der. Bu durumun sebebi, fonemlerin yanlış kodlanmasıdır.

Fonolojik bozukluğu olan bireylerde hatalar tutarlılık göstermez. Örneğin; kişi “kitap” yerine bazen “kipat” bazen de “tipak” diyebilmektedir.

Çocuğunuzda bu ve benzeri problemler mevcutsa, bir konuşma bozuklukları uzmanından destek alınmalı, uzman tarafından yapılacak değerlendirme sonucunda belirlenen probleme yönelik uygun bir terapi programı geliştirilmelidir.

Kekemelik bir hastalık değil; kontrol altına alınabilen bir problemdir. Uygun tedavi ve tekniklerle akıcı konuşmayı sağlamak mümkündür. Bu noktada amaç, konuşmadaki akıcılığı arttırarak iletişimde başarılı olmaktır.

Kekemelik; konuşma duraksamalar, tekrarlamalar, uzatmalar ve bloklar gibi çeşitli biçimlerde sekteye uğramasıdır. Konuşmaya başlarken veya konuşma esnasında bireyin istemsiz olarak sesleri uzatması, bazı sesleri üretirken zorlanması, bir sesi, heceyi veya sözcüğü tekrarlaması gibi özellikler sergilemesi, konuşma akışında ve ritminde bir bozukluk meydana getirmektedir. Bu tutulmalara göz kırpma, baş sallama, vücudu kasma, yumruk sıkma, dudak titretme gibi ikincil davranışsal bozukluklar da eşlik edebilmektedir.

Konuşma akıcılığında meydana gelen bu bozukluğun nedenleri; öğrenme, psikolojik, fizyolojik, nöro-fizyolojik veya genetik kökenli olabilmektedir. Literatürde bu konuyla alakalı pek çok çalışma yapılmış olsa da kekemeliğe neden olarak öne sürülen teorilerden hiçbiri henüz kanıtlanmamıştır. Son yıllarda yapılan çalışmalar kekemeliğin nöro-fizyolojik boyutlarına ağırlık vermiş olup; kekeme olanlar ile kekeme olmayanların beyin faaliyetlerinde belirgin bir farklılık olduğunu göstermektedir. Buna göre; kekeme olanların sağ hemisferinde normal konuşan bireylere göre farklı aktivite işleyişi olduğunu ileri süren teorilerin sayısı gün geçtikçe artmaktadır.

Kekemelik, genellikle dil gelişiminin erken döneminde yani okul öncesi dönemde ortaya çıkmakla beraber her 100 çocuktan 4’ ünde görülen bir problemdir. % 75’ inde kendiliğinden kontrol altına alınabilse de kekemelik görülen her 4 çocuktan 1’ inde kalıcı hale gelebilmektedir.

Ses tellerinin titreşimi sonucu meydana gelen olaylar sonucu akustik enerjiye "ses" tanımı yapılmaktadır. Soluk alıp verirken gerçekleşen hava akışı ses telleriyle temas sağlayarak sesin oluşması için gerekli titreşimi oluşturur ve böylece ses üretimi gerçekleşmiş olur.

Benzer yaş, cinsiyet ve kültürel duruma göre kişinin ses perdesinde, şiddetinde ve kalitesinde ortaya çıkan farklılaşma ses bozukluğunu düşündürmektedir. Çıkan sesin kaliteli ses tellerinin rahat ya da zorlanarak hareket etmesi önemli bir durumdur. Ses tellerinde sert titreşimler, dinleyici kişi / kişiler tarafından hoş algılanmasını engeller, hemde konuşmayı yapan bireyin / kişinin ses tellerinde kalıcı hasara yol açabilmektedir. 

Yüksek sesle konuşmak, bağırmak, çığlık atmak, yanlış nefes kullanımı, az miktarda su tüketimi, sigara ve alkol kullanımı, gırtlak, troid vb. ameliyatları, kronik hale gelen solunum, hormonal ve alerjik sorunlar, reflü ve benzeri mide sorunları gibi etmenler ses bozukluklarına neden olabilmektedir.

Ses bozuklukları ses tellerinde oluşan nodüller, polipler, kistler, reinke ödemi, mutasyonel falsetto, sulkus vokalis, kas gerilim disfonisi gibi farklı etkenler sonrası oluşuşarak kendisini göstermektedir. Kulak burun boğaz (KBB) hekimlerimizce gerekli analizler yapıldıktan sonra profesyonel ses terapisine ihtiyaçınız olmadığı kararını vericektir.

Takifemi, heceleri ve kelimeleri hızlı hızlı ve çok karmaşık bir tarzda yutarak, yuvarlayarak ifade etmektir. Takifemi sorunu olanların konuşma tarzı hızlı, karmaşık ve bi okadar da düzensizdir. Ses, hece ve duraklama örüntüsü olmadığından ve sesleri yutarak ve sessiz / zayıf bir biçimde kullanıldığından kişinin demek istediği veya söylediğini ifadeler güç anlaşılır.

Konuşma akıcılığından meydana gelen bu sorunlar lisan yetersizliğinin en uç safhasıdır. Genellikle IQ seviyesi ortalamanın üzerinde olan kişi / bireylerde görülen takifemi problemi, kontrol altına alınmazsa kişinin / bireyin sosyal yaşantısına ciddi sıkıntılara neden olabilmektedir.

İşinde uzman kişiler tarafından kişiye uygun tekniklerle bireyin anlaşılır, sade konuşması sağlanarak Takifemi sorununu kontrol altına almak mümkündür.